مصاحبه کننده: فاطمه خلفی، دانشجوی کارشناسی مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی شیراز
۱- چه زمانی به این فکر افتادید که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور بروید و چقدر طول کشید تا موفق به این کار شدید؟
من همیشه از کسب تجربیات جدید مخصوصا اگر مربوط به حوزه ی علمی مورد علاقه م باشه استقبال می کنم. ضمنا علاقه زیادی به سفر، شناخت انسان ها و فرهنگ های دیگر دارم. همین باعث شد تصمیم بگیرم مقطع دکتری رو در خارج از ایران انجام بدم. بنابراین از اواسط سال ۱۳۹۶ به مدت دو ماه مشغول به جمع آوری اطلاعات درباره دانشگاه های معتبر و شناسایی اساتیدی که در این دانشگاه ها مشغول به کار در حوزه مورد علاقه م بودند، شدم. با توجه به این که برای کسب پذیرش دکتری در همه دانشگاه های خارج از ایران نیاز به ارائه مدرک زبان با اسکور نسبتا خوب هست، همزمان مشغول به مطالعه زبان انگلیسی نیز شدم.
پس از کسب اطلاعات لازم شروع به مکاتبه با اساتید کردم. انجام این کار نیاز به دقت و صرف زمان زیادی دارد. مرحله اول آماده کردن رزومه است. رزومه باید نمایانگر فعالیت های شما در حوزه کاری، تحصیلی و حتی سایر فعالیت های مورد علاقه مانند ورزش باشد. مرحله بعد آماده کردن متن ایمیل است که اصول خاصی دارد. اما مهمترین نکته این است که باید برای مکاتبه با هر استادی جداگانه وقت گذاشت و متن ایمیل را مطابق با مطالعات ایشان کاستومایز کرد. بهترین روش دریافت اطلاعات لازم جهت نوشتن رزومه و یا مکاتبات انگلیسی برای من انجام کورس های آنلاین پلتفرم edx بود (edx.org این سایت کورس های آنلاینی که توسط اساتید برترین دانشگاه های جهان طراحی و ارائه شده است را به صورت رایگان در اختیار علاقه مندان قرار می دهد.)
پس از انجام مکاتبات اساتیدی از دانشگاه های مختلف کشورهای استرالیا، کانادا و انگلیس از رزومه ام استقبال کردند که منجر به انجام مصاحبه آنلاین شد. گروه های تلگرامی پرگار اطلاعات بسیار مفیدی را در زمینه مراحل مختلف اپلای کردن در مقطع دکتری در اختیار مخاطبانشان قرار می دهند مانند سوالات متداولی که در مصاحبه پرسیده می شود و حتی فرآیند اپلای در کشورهای مختلف و اخذ ویزا. اگر استاد قبول کند که سوپروایزر دانشجو باشد مرحله بعد اپلای در دانشگاه است. پیش نیازهای PhD دانشگاه ها روی سایت دانشگاه قابل دسترسی است و اغلب شامل نمره مشخصی در یکی از آزمون های زبان انگلیسی (مانند آیلتس یا تافل) و مقاطع تحصیلی قبلی هست. نکته مهم این است که برای انجام دکتری الزاما نیاز نیست که کارشناسی یا کارشناسی ارشد کاملا مرتبط باشد. تا زمانی که استاد صلاح بداند تخصص شما برای پروژه مورد نظر مفید است دانشگاه موافق تحصیل شما خواهد بود. همچنین برای آگاهی از میزان رقابت در گرفتن اسکالرشیپ می توان با دانشگاه مکاتبه کرد. به عنوان مثال تعداد و سطح مقالات افرادی که در سال گذشته موفق به اخذ اسکالرشیپ شده اند و …
در پاسخ به سوال شما در مورد زمان پروسه، از زمان شروع تماس با اساتید تا اخذ ویزا حدود ۱۰ ماه و کل پروسه حدود یکسال طول کشید.
پس از انجام مکاتبات اساتیدی از دانشگاه های مختلف کشورهای استرالیا، کانادا و انگلیس از رزومه ام استقبال کردند که منجر به انجام مصاحبه آنلاین شد. گروه های تلگرامی پرگار اطلاعات بسیار مفیدی را در زمینه مراحل مختلف اپلای کردن در مقطع دکتری در اختیار مخاطبانشان قرار می دهند مانند سوالات متداولی که در مصاحبه پرسیده می شود و حتی فرآیند اپلای در کشورهای مختلف و اخذ ویزا. اگر استاد قبول کند که سوپروایزر دانشجو باشد مرحله بعد اپلای در دانشگاه است. پیش نیازهای PhD دانشگاه ها روی سایت دانشگاه قابل دسترسی است و اغلب شامل نمره مشخصی در یکی از آزمون های زبان انگلیسی (مانند آیلتس یا تافل) و مقاطع تحصیلی قبلی هست. نکته مهم این است که برای انجام دکتری الزاما نیاز نیست که کارشناسی یا کارشناسی ارشد کاملا مرتبط باشد. تا زمانی که استاد صلاح بداند تخصص شما برای پروژه مورد نظر مفید است دانشگاه موافق تحصیل شما خواهد بود. همچنین برای آگاهی از میزان رقابت در گرفتن اسکالرشیپ می توان با دانشگاه مکاتبه کرد. به عنوان مثال تعداد و سطح مقالات افرادی که در سال گذشته موفق به اخذ اسکالرشیپ شده اند و …
در پاسخ به سوال شما در مورد زمان پروسه، از زمان شروع تماس با اساتید تا اخذ ویزا حدود ۱۰ ماه و کل پروسه حدود یکسال طول کشید.
2- آیا به جز دانشگاه کویینزلندِ استرالیا، دانشگاه دیگری هم در نظر داشتید دیگری رو هم در نظر داشتید که برای ادامه تحصیل به اونجا بروید؟
همان طور که عرض کردم پیشنهاداتی از کشورهای مختلف دریافت کردم. بطور کلی مهم ترین دلیل که دانشگاه کویینزلند را انتخاب کردم همکاری مثبت در دوران اپلای با استاد راهنمایم و سطح علمی دانشگاه بود. البته مسائل مختلفی در تصمیم نهایی تاثیرگذار هستند. به عنوان مثال اغلب دانشگاه ها یک یا دو مرتبه در سال و برای مدت معین زمانی را برای ثبت درخواست اسکلرشیپ اینترنشنال اختصاص می دهند. از زمان ثبت درخواست تا گرفتن اسکالرشیپ بین ۶ تا ۱۲ ماه ممکن است طول بکشد. در ضمن پروسه گرفتن ویزا هم ممکن است بسته به شرایط بسیار زمانبر باشد. بنابراین اگر زمان مصاحبه با استاد پس از موعد نهایی راند اسکلرشیپ دانشگاه باشد، علنا دانشجو حدود یک تا دو سال بعد می تواند تحصیلش را شروع کند. این مشکل در دو مورد برای من پیش آمد. بنابراین تصمیم گرفتم تا شرایط را به سال بعد واگذار نکرده و بهترین گزینه ممکن را انتخاب کنم. مساله مهم دیگر برای من این بود که ترجیحا به کشور انگلیسی زبان مهاجرت کنم و همین طور به کشوری بروم که همسرم اجازه کار تمام وقت در زمینه کاریشان را داشته باشند.
3- پروسه ی اپلای کردن در دانشگاه های استرالیا چگونه پیش می رود؟
نحوه پذیرش دکتری در کشورها و حتی دانشگاه های مختلف متفاوت است. اما به طور کلی نحوه پذیرش دکتری با بورس در خارج از ایران اغلب به دو صورت است. در نوع اول استاد پروژه ای در صنعت دارند و از گرنتی که از صنعت مورد نظر گرفته اند یک دانشجوی دکتری استخدام می کند. در پایان دانشجو پس از انجام آن پروژه خاص موفق به دریافت دکتری می شود. در نوع دوم، دانشگاه یا موسسات دیگر اسکالرشیپی به دانشجویان بین الملل ارائه می دهند. این اسکالرشیپ ممکن است پارشال (فقط شهریه) یا فول (شهریه + هزینه زندگی) باشد. فول اسکالرشیپ بسیار رقابتی است و بستگی به رزومه فرد متقاضی دارد.
۸ دانشگاه برتر استرالیا با نام group of eight نامیده می شوند. این دانشگاه ها از نظر علمی رقابت بالایی با دانشگاه های برتر جهان دارند و تعداد اسکالرشیپی که به دانشجویان اینترنشنال اختصاص می دهند به مراتب بیشتر از سایر دانشگاه هاست. با این حال چون تعداد متقاضیان بسیار زیاد است این اسکالرشیپ ها به شدت رقابتی هستند.
4- اگر کسی بخواهد برای ادامه تحصیل در رشته ی ارگونومی به خارج از کشور برود، باید چکار کند؟ و به نظرتون در چه مقطع تحصیلی باید این تصمیم را عملی کند؟
اگر کسی قصد داشته باشد برای انجام کارشناسی ارشد ارگونومی به خارج از کشور برود اغلب باید هزینه زندگی و تحصیل را شخصا پرداخت کند و احتمال کمی هست که بتواند اسکالرشیپ دریافت کند. اغلب دانشگاه های جهان گرنت یا اسکالرشیپ دانشجویان اینترنشنال را به مقطع دکتری اختصاص می دهند زیرا معتقدند فرد متقاضی با روش پژوهش در مقطع کارشناسی ارشد آشنا شده است. البته گاهی در بعضی کشورها دانشجو می تواند سال آخر مقطع لیسانس را به انجام پروژه تحقیقاتی بگذراند. در این صورت این افراد می توانند بدون گذراندن مقطع ارشد وارد مستقیم وارد مقطع دکتری شوند. این حالت در مورد دانشگاه های ایران صدق نمی کند. بنابراین اگر قصد فردی دریافت اسکالرشیپ است بهترین مقطع، مقطع دکتری است مگر آن که رزومه بسیار خوبی در مقطع کارشناسی داشته باشند.
5- به نظرتون بورسیه و اسکولارشیپ گرفتن در دانشگاه های اروپایی و آمریکایی سخت تر هست یا دانشگاه های استرالیا ؟ شما کدوم رو ترجیح می دهید؟
من شخصا برای دانشگاه های آمریکا اقدام نکردم پس اطلاعی در این مورد ندارم. در مورد کشورهای اروپایی فکر می کنم رقابت شدیدتر از استرالیا یا کانادا باشد.
6- وضعیت زبان انگلیسی برای پذیرش دانشگاه باید به چه شکل باشد؟ و آیا شما قبل از اپلای کردن از منابعی برای تقویت زبان انگلیسی استفاده کرده اید؟ چقدر تاثیر داشته؟
مدرک زبان برای گرفتن پذیرش در همه دانشگاه های معتبر خارج از ایران الزامی است. البته اسکور مورد نیاز ممکن است متفاوت باشد. برای مثال در دانشگاه های برتر استرالیا داشتن آیلتس با اسکور اورال ۷ یا معادل آن الزامی است. داشتن نمره زبان بیشتر کمکی در گرفتن اسکالرشیپ نمی کند چون اغلب نمره زبان به عنوان یک پیش نیاز است. سطح زبان من پیش از این که به طور جدی پروسه اپلای را شروع کنم متوسط بود و برای گرفتن نمره آیلتس، همه ۱۲ کتابی که شامل نمونه امتحانات آیلتس هستند مطالعه کردم. چند جلسه هم برای نکات رایتینگ از یکی از اساتید کمک گرفتم.
نکته بسیار مهم دیگر این است که نمره زبان بهتر الزاما به معنای این نیست که فرد قادر باشد در جامعه به راحتی با مردم ارتباط برقرار کند. گاهی لازم است پیش از مهاجرت مثلا به استرالیا، فیلم ها یا سریال هایی که با لهجه استرالیایی هستند را ببینید تا با سبک صحبت مردم آشنا شوید.
۷- رزومه ها و مقاله ها برای رشته ای مثل ارگونومی باید چه چیزی باشه؟ و شانس قبولی در چنین دانشگاه هایی رو چقدر بالا می برند؟
همانطور که عرض کردم رزومه و مقاله های مرتبط بسیار مهم هستند. معیارهای مهم در ارزیابی رزومه تعداد و سطح مقالات مرتبط، سابقه کار مرتبط (پژوهشی و غیر پژوهشی) و معدل مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد می باشد. نکته مهم این است که هر سال ممکن است تعداد اسکالرشیپ ها بنا به شرایط مالی دانشگاه ها تغییر کند. به عنوان مثال امسال به خاطر کرونا دانشگاه کویینزلند تعداد اسکالرشیپ ها را به نصف کاهش داد و بیشتر تمرکز روی دانشجویان داخلی بود تا خارجی. بنابراین دانشجویان ناامید نشوند اگر در یک سال موفق به اخذ اسکالرشیپ نشدند.
۸- نقش آفر چقدر میتواند در گرفتن پذیرش تاثیر داشته باشد؟
بطور کلی آفر نقش تعیین کننده ای در پذیرش دارد. گاهی اساتید دانشجو را حتی بدون مقاله صرفا به این دلیل که یک همکار مشترک معرفی شان کرده است با گرنت خود می پذیرند. اما برای اسکالرشیپ چون رقابت باید عادلانه باشد از همه دانشجویان خواسته می شود دو یا سه نفر از اساتید یا همکاران خود را معرفی کنند. سپس دانشگاه فرمی را به فرد معرفی شده ارسال می کند و از فرد میخواد که در مدت زمان معین فرم تکمیل شده را برای دانشگاه ایمیل کند.
۹- معدل چقدر می تواند در گرفتن پذیرش برای رشته هایی مثل ارگونومی و بهداشت حرفه ای تاثیر داشته باشد؟
معدل یکی از موارد مهم در ارزیابی رزومه برای گرفتن اسکالرشیپ است. روش محاسبه معدل در هر دانشگاه متفاوت است اما اغلب معدل بالای ۱۷ ایران معدل بسیار خوبی در کشورهای دیگر به حساب می آید.
۱۰- با توجه به این که ارگونومی در ایران، آن طور که باید شناخته نشده، بگید که کشوری مثل استرالیا چطور توانسته کارایی ارگونومی را به بهترین شکل به مردم نشان بدهد؟
من فکر می کنم مهمترین عللی که ارگونومی در استرالیا تا حدی بیشتر از ایران شناخته شده است ارتباط قوی تر دانشگاه با صنعت و الزامات قانونی مبنی بر رعایت اصول ارگونومی در مراکز صنعتی است. همچنین انجمن ارگونومی و فاکتورهای انسانی استرالیا تلاش زیادی در جذب علاقه مندان ارگونومی به انجمن و متعاقبا تلاش در جهت شناساندن این امر مهم در جامعه علمی و صنعتی دارد. من در حال حاضر به عنوان یکی از نمایندگان دانشجویی برنچ کویینزلند انجمن ارگونومی استرالیا مشغول به فعالیت هستم. به عنوان مثال عضویت برای دانشجویایی که در زمینه ارگونومی مشغول به تحصیل هستند رایگان است. هدف از این کار آشنایی دانشجویان با زمینه های کاری مرتبط با ارگونومی در استرالیا، نت ورکینگ و اشتراک تازه ترین دستاوردهای پژوهشی منتج از پایان نامه ها با سایر اعضای انجمن است. هر ایالت شعبه مخصوص به خود را دارد اما فعالیت همه شعبه ها در طول سال قابل مشاهده است بطوریکه همه اعضا می توانند در وبینارها، .. سایر ایالات نیز شرکت کنند. این امر باعث گردش اطلاعات و رقابت سالم بین ایالات شده و در نهایت نوآوری های زیادی در جامعه ارگونومی ایجاد کرده است.
۱۱- خانم دکتر شما الان در یکی از دانشگاه های برتر دنیا تحصیل می کنید و تجربه های بیشتری اونجا به دست می آورید، که نشان دهنده ی سطح علمی بالای اون دانشگاه هست، به نظرتون رشته ی ارگونومی میتونه به سطح علمی خودش در کشور برسد؟
اگر درست متوجه سوالتون شده باشم منظورتون این هست که آیا سطح علمی دانشگاه ها در ایران می تواند رشد بیشتری کرده و متعاقبا منتج به پرورش دانشجویان با تجربه تری بشود؟ قطعا هر موفقیتی مستلزم تلاش همه جانبه است. ببینید هر دانشگاهی برای آن که بتواند در هر زمینه ای به سطوح عالی علمی برسد نه تنها باید در آموزش علمی به روز باشد بلکه باید دانشجویان را برای شغل آینده شان آماده کند. به عنوان مثال دانشگاه کوئینزلند ورک شاپ ها و آموزش های عملی زیادی در زمینه دریافت گرنت از صنعت، نت ورکینگ، کار تیمی، رزومه نویسی، پرزنتیشن، … دارد. برای اطمینان از این که دانشجو نه تنها از نظر علمی بلکه در سایر موارد هم در مسیر درست قرار دارد، با همکاری دانشگاه از دانشجو دعوت می شوند که به مدت تقریبا دو ماه در یک صنعت که مرتبط با شغل آینده اش است مشغول به کار شود. در نهایت کارفرما دانشجو را از نظر مهارت های علمی، فردی و تیمی مورد ارزیابی قرار داده و به او فیدبک می دهد. بطوریکه فرد پیش از فارغ التحصیلی متوجه شود در چه زمینه ای نیاز به تلاش بیشتری دارد. شخصا برای من این فرصت در سال دوم تحصیلم پیش آمد که بسیار مفید بود. در آن جا متوجه شدم که برای آن که فردی بتواند یک ارگونومیست موفق شود و این را در جهت پیشرفت جامعه علمی ارگونومی به کار گیرد، تنها دانستن اصول علمی کافی نیست و داشتن مهارت های فردی و تیمی نقش مهمی دارند. البته شایان ذکر است که دانشگاه نقش به سزایی در این زمینه ایفا می کند.
۱۲- یک شرح کوتاهی هم در مورد سطح علمی دانشگاه و اساتید ارگونومی و دوره هایی مثل پستداک هم بفرمائید؟
دانشگاه کوئینزلند جزء ۵۰ دانشگاه برتر جهان و یکی از ۸ دانشگاه برتر استرالیا است. قطعا مانند سایر دانشگاه های مهم جهان، رقابت زیادی بین اساتید برای فعالیت در دانشگاه وجود دارد و این به طور مستقیم روی کیفیت کار و آموزش دانشجویان اثر می گذارد. یکی از مهم ترین معیارهای سنجش اساتید گرفتن گرنت از صنعت است و این امر بخصوص باعث می شود پروژه های دکترا کاربردی باشند.
در رابطه با پستداک- پستداک در واقع یک پوزیشن شغلی محسوب می شود. اغلب دانشجویانی که علاقه مند به کار آکادمیک هستند پس از دکترا به عنوان پستداک مشغول به کار می شوند و حقوقشان اغلب از گرنت یک یا چند پروژه تحقیقاتی پرداخت می شود. یکی از مهم ترین وظایف فرد در این پوزیشن این است که در پروژه های مختلفی که توسط مرکز تحقیقات یا فردی با درجه علمی بالاتر تعریف شده است همکاری نماید.
۱۳- فرصت های شغلی که برای رشته ی ارگونومی وجود دارد در چه سطحی هست؟ و فارغ التحصیلان این رشته در چه زمینه هایی میتوانند کار کنند؟ آیا این شرایط بهتر از کشور خودمون هست؟
فکر می کنم چون ارگونومی در استرالیا به میزان بیشتری شناخته شده است شرایط کاری تا حدودی بهتر از ایران است. بسیاری از دوستان من در حال حاضر در دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی، شرکت های خصوصی فعال در زمینه ارگونومی و مراکز دولتی مشغول به کار هستند.
۱۴- وضعیت دریافت حقوق برای شما با توجه به رشتتون چطور هست؟ شرایط زندگی در استرالیا مساعد هست؟
اگر شخصی موفق به اخذ فول اسکالرشیپ شود می تواند هزینه های یک زندگی معمولی را بپردازد. میزان اسکالرشیپ هر سال با توجه به میزان تورم افزایش می یابد که البته خیلی چشمگیر نیست شاید حدود یک درصد. ضمنا اسکالرشیپ اصطلاحا tax free است یعنی مالیات از اسکالرشیپ کم نمی شود. مهم ترین هزینه مربوط به محل اقامت است. افراد مجرد اغلب یک اتاق اجاره می کنند و از این طریق ممکن است بتوانند مقداری پول ذخیره کنند. همچنین بیشتر دانشجویان در کنار پروژه دکتری به عنوان دستیار پژوهشی (research assistant) یا آموزشی (tutor) فعالیت می کنند و می توانند درآمد بیشتری داشته باشند.
۱۵- و در پایان اگر توصیه ای دارید برای دانشجویان بفرمائید.
امیدوارم همه دوستان بتوانند مسیر خود را در جهت اعتلای ارگونومی بیابند. بر اساس تجربه ای که کسب کرده ام اولین قدم برای نیل به این هدف هم فکری، همکاری و اشتراک اطلاعات است. خوشبختانه در سال های اخیر به لطف اینترنت مرزهای جغرافیایی دیگر مانعی برای پیشرفت به حساب نمی آید و می توان از این فرصت برای ارتقای فردی و اجتماعی در زمینه ارگونومی استفاده کرد.
ممنونم از شما که این فرصت را فراهم کردید تا بتوانم اطلاعاتم را با دیگران به اشتراک بگذارم. همچنین سپاسگزارم از همه اساتیدم در ایران که ارگونومی را به من آموختند به ویژه خانم دکتر صارمی و آقای دکتر کاووسی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که هرگز لطف و حمایتشان را از من دریغ نکردند.
