شاخص توانایی انجام کار (WAI)

Work Ability Index

محمدعلی برزگری۱۰ تیر, ۱۴۰۱آخرین به روز رسانی: 24 اردیبهشت, 1403

۰ 25 خواندن این مطلب 4 دقیقه زمان میبرد

شاخص توانایی انجام کار (WAI)

Work Ability Index

ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺗﻌﺎدﻟﻲ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻛﺎر در ﻛﺎرﮔﺮ و ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﻛﺎری وی در ﺷﻐﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ. ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد: درﺟﻪای ﻛﻪ در آن ﻛﺎرﮔﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺧﻮد از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻳﺎ ذﻫﻨﻲ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺷﻐﻠﻲﺧﻮد ﺳﺎزﮔﺎر ﺷﻮد.

ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻓﻨﻼﻧﺪی ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪای را اﺑﺪاع ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﻛﺎرﮔﺮان را اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻛﺮد. اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر (Work Ability Index) ﻳﺎ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر WAI ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد.

این پرسشنامه توسط محققین انستیتوی بهداشت حرفه‌ای فنلاند FIOH ارائه شده است.

این پرسشنامه دارای ۷ سوال و ۲ مولفه:

ادراک سلامتی مرتبط با توانایی انجام کار
سلامت و بیماری مرتبط با توانایی کار می باشد.

اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﻔﺖ ﺑﻌﺪ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﻴﻨﻲﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﻃـﻮل زﻧـﺪﮔﻲ. در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮض ﻣﻲﺷـﻮد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻛﺎرﮔﺮ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ۱۰ اﻣﺘﻴـﺎز ارزش دارد. از ﻛﺎرﮔﺮ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد اﻣﺘﻴﺎز دﻫﺪ. (ﻋـﺪد ﺻﻔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﮔﺮ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ.)
ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﻴﻨﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛـﺎر در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺷﻐﻠﻲ اﻋﻢ از ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ذﻫﻨﻲ. در اﻳﻦ ﻣﻮرد از ﻛﺎرﮔﺮ ﺑـﻪ ﻃﻮر ﻣﺠﺰا در ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزﻫﺎی ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ و ذﻫﻨﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻛﺎرﺗـﺎن، ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻮد را ﭼﻄﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ.
ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎی ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﺪه. در ﻟﻴﺴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻛارﮔﺮ اراﺋــﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد از وی ﺧﻮاﺳــﺘﻪ ﻣــﻲﺷــﻮد زﻳــﺮ ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﻳﺎ ﺻﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ دﻳـﺪه اﺳـﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺰﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻳـﺎ ﻳـﻚ ﭘﺰﺷﻚ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎ را ﺗﺸﺨﻴﺺ داده و ﻳﺎ درﻣﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﺮ اﻣﺘﻴﺎزی ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد.
اﺧﺘﻼل در ﻛﺎر ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻴﻤﺎریﻫﺎ. ﺳﻮال ﺑﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻄـﺮح ﻣﻲﺷﻮد: آﻳﺎ آﺳﻴﺐ ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎری ﺧﻮد را ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺑـﺮای اﻧﺠـﺎم کار ﻓﻌﻠﻲﺗﺎن ﻣﻲداﻧﻴﺪ؟
اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮﺧﺼﻲ اﺳﺘﻌﻼﺟﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ. ﺑـﺎ اﻳﻦ ﺳﻮال ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮد: در ﻃﻲ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ (۱۲ ﻣﺎه) ﺷﻤﺎ ﭼﻨﺪ روز ﻛﺎﻣﻞ ﺑــﻪ دﻟﻴﻞ ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ ﺳﻼﻣﺘﻲ (ﺑﻴﻤﺎری، ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﺮای ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ) ﺑﻪ ﻣﺮﺧﺼﻲ رﻓﺘﻪ اﻳﺪ؟
ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺨﺺ ﻛـﺎرﮔﺮ در ۲ﺳﺎل آﻳﻨﺪه.
ﺑﻌﺪ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ زﻧـﺪﮔﻲ ﻧﻈﻴـﺮ ﻟـﺬت ﺑـﺮدن از وﻇـﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ روزاﻧﻪ، ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﺧﻮش ﺑﻴﻨﻲ در ﻣﻮرد آﻳﻨﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻮال ﺑﺮرﺳﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد: آﻳﺎ اﺧﻴـﺮا ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻳﺪ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی ﻣﻨﻈﻢ روزاﻧﻪﺧﻮد ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻳﺪ؟

ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻃﻴﻒ ﻧﻤﺮه اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺎرﮔﺮ از ۷ ﺗﺎ ۴۹ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را در ﭼﻬﺎر ﮔﺮوه ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد:

ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺿﻌﻴﻒ (Poor Work Ability) از ﻧﻤﺮه ۷ ﺗﺎ ۲۷
ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ (Moderate Work Ability) از ﻧﻤﺮه ۲۸ ﺗﺎ ۳۶
ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻮب (Good Work Ability) از ﻧﻤﺮه ۳۷ ﺗﺎ ۴۳
توانایی انجام کار عالی (good work ability index) از نمره ۴۴تا ۴۹

WAI ﻳک ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻬﻢ و ﺳﺎده ﺟﻬﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﻛﺎرﮔﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻴﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻌﺎدل ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺎز ﻛﺎر و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر در ﻛﺎرﮔﺮان را اﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﮔﺮوه ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺣﺮﻓﻪای و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮدی ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﺎرﮔﺮان در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ.

ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎی ﺳﻼﻣﺖ ﻛﺎرﮔﺮان را ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗـﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺘﻮان آن را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دوره ای ﻛﺎرﮔﺮان ﻧﻤﻮد، ﻫﺮ ﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮی دارد.

در واحدهایی که بین توانایی شاغل و نیازهای شغلی انطباق وجود ندارد، بروز اختلالات عضلانی اسکلتی (MSDs) یا (Musculoskeletal Disorders) و مشکلات گوارشی شایع تر است. مطالعات متعدد نشان داده است که بسیاری از استرس های شغلی در اثر عدم تطابق توانایی فرد و شغل وی بروز می نماید. برخی از تحقیقات استرس های شغلی را به عنوان یک ریسک فاکتور مهم در مورد توانایی شغلی افراد مطرح می کند. تاکنون مدل های مختلف کمی و کیفی برای اندازه گیری و سنجش توانایی کار شاغلین ارایه شده است.

برخی از آن ها با استفاده از پارامترهای فیزیولوژیکی مانند، (HR) تغییرات ضربان قلب، ماکزیمم اکسیژن مصرفی (VO_{۲ MAX}) و مبتنی بر روش های دستگاهی و به صورت مستقیم و غیرمستقیم اندازه گیری می شود.

بعضی از روش های تعیین توانایی کار به صورت کیفی و مبتنی بر قابلیت های فردی و نیازهای فیزیکی و روانی کاراست. شاخص توانایی انجام کار جزء این موارد می باشند.

در سالهای اخیر بیشتر روی توانایی انجام کار در ار تباط با سلامت کارگر تأکید شده است. در این مدل توانایی انجام کار تعادلی است بین توانایی کار در کارگر و نیازهای کاری وی در شغل مورد نظر.

توانایی انجام کار در این مدل چنین تعریف می شود:

درجه ای که در آن کارگر بر اساس سطح سلامتی خود از نظر فیزیکی و یا ذهنی قادر است با نیازهای شغلی خود سازگار شود. در اصل می توان گفت در این مدل توانایی انجام کار برای هر رده شغلی به طور مجزا و بر اساس وضعیت سلامتی هر کارگر تعیین می شود. مهمترین فاکتوری که در این مدل در نظر گرفته شده است سلامتی کارگر است. در واقع می توان گفت در این مدل سلامت یکی از اجزای مهم توانایی انجام کار است نه از فاکتورهای تعیین کننده آن.

در این حالت توانایی انجام کار می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله فاکتورهای فیزیکی و روانی – اجتماعی، شغلی، توانایی فیزیکی و ذهنی کارگران و شیوه زندگی قرار بگیرد. عدم تعادل بین این فاکتورها و سلامت کارگران می تواند منجر به کاهش تولید، استفاده از مرخصی استعلاجی و در نهایت ناتوانی های ناشی از کار شود. در سال های اخیر ارتقاء این توانایی بعنوان یکی از مؤثرترین روش هایی که از ناتوانی ناشی از کار و بازنشستگی زودرس جلوگیری می کند شناخته شده است. بنابراین اهداف اصلی برای ارتقاء توانایی انجام کار عبارتند از محیط کاری، سازمان مربوطه و سلامت کارگران. بدیهی است ارتقاء توانایی بر اقتصاد جامعه تأثیر بسزایی خواهد داشت. توانایی انجام کار خوب نه تنها منجر به افزایش تولید خواهد شد، بلکه زندگی با کیفیت بهتر برای کارگر را نیز در پی خواهد داشت.