مقدمه:

در روانشناسی مثبت نگر، رفتار سازمانی را به عنوان کاربرد و مطالعه ظرفیتها و توانمندیهای روانشناختی مثبت انسانی تعریف می کنند که برای بهبود عملکرد در محل کار می تواند توسعه، مدیریت و اندازه گیری شود. منابع روانشناختی که معیارهای رفتار سازمانی را به بهترین وجه رعایت میکنند امید، خودکارآمدی، خوشبینی و تاب آوری است. سرمایه روانشناختی اصطلاحی است که برای رفتار سازمانی مثبت مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند به عنوان حالتی از رشد روانشناختی مثبت و رویکرد واقعگرا و انعطاف پذیر نسبت به زندگی تعریف شود که با خوشبینی (ایجاد اسناد مثبت)، خودکارآمدی (داشتن اعتماد به نفس)، تاب آوری (کوشش برای رسیدن به موفقیت) و امید (جهت گیری به سمت اهداف) مشخص می شود. سرمایه روانشناختی می تواند به عنوان وضعیت رشد روانشناختی یک فرد دربرگیرنده قابلیتهای مانند خوشبینی، خودکارآمدی، تاب آوری و امید تعریف شود.

خوشبینی (Optimism):

خوشبینی را میتوان در ساختار دو بعدی شامل الف) درجه ثبات (یعنی وقتی رویدادهای مثبت به صورت پایدار و رویداد منفی را موقتی می بینند) و ب) فراگیری (وقتی علل مثبت در مورد همه وقایع به کار میبرد و علل منفی در مورد برخی از وقایع قابل اطلاق به کار گرفته میشود) مفهوم بندی کرد این بدان معناست که افراد خوشبین دارای یک سبک تبیینی مثبت هستند که رویدادهای مثبت را مستقیماً به علل فراگیر، پایدار و درونی نسبت می دهند و رویدادهای منفی را با علل جزیی، موقتی و بیرونی مرتبط می دانند. همچنین خوشبینی در مقابل بدبینی به معنای داشتن انتظارات مثبت برای نتایج و پیامدهاست

خودکارآمدی (Self-efficacy):

خودکارآمدی در چارچوب سرمایه روانشناختی به اعتماد به نفس فرد در فعال کردن توانمندیهای مرتبط با منابع شناختی، ایجاد یک سلسله از اقدامات و یافتن انگیزه لازم برای اجرای موفقیت آمیز وظایف خاص در یک زمینه معین اشاره دارد. به عبارت دیگر، هنگامی که خودکارآمدی فردی بالا باشد، او تمایل و توانایی بیشتری برای مقابله با چالشها و گسترش تلاش و انگیزه خود برای دستیابی موفقیت آمیز به اهداف را دارد. فردی با خودکارآمدی بالا پنج ویژگی را در خود پروارنده است که شامل الف) تعیین اهداف عالی، ب) پذیرش چالشها و سپس شکوفایی، ج) خود انگیخته بودن، د) تلاش برای تحقق اهداف و ی) استقامتبرای غلبه بر موانع است.

تاب آوری (Resilience):

تاب آوری از ابعاد سرمایه روانشناختی به عنوان توانایی انعطاف پذیری و سرسختی برای رسیدن به موفقیت در زمانی که تحت تأثیر مشکلات و شرایط ناگوار قرار می گیریم، توصیف شده است. در محل کار، قابلیت تاب آوری به عنوان عاملی محافظتی برای کاهش خطر برای فرد و محیط او مطرح می شود. یک اصل تاب آوری که در محیط شغلی استفاده می گردد این است که فرد پس از رویارویی با رویدادهای دشوار و منفی زندگی به عملکرد معمولی بازگردند، حال آنکه عملکرد برخی دیگر از این افراد پس از رویارویی با ناکامیها، مصیبتها و دشواریها نسبت به گذشته ارتقا پیدا میکند. منابع تاب آوری شامل خلق و خو، معنویت، توانایی شناختی، شوخ طبعی، نگرش مثبت به زندگی، ابتکار عمل و ثبات عاطفی می شود. همچنین عوامل خطر تاب آوری شامل فرسودگی شغلی، استرس، عدم آموزش و دانش و بیکاری است و می توانند سازگاری ضعیف یا نتایج منفی را پیش بینی کنند.

امید (Hope):

امید به عنوان یکی دیگر از ابعاد سرمایه روانشناختی را می توان به عنوان عزم راسخ داشتن به معنای انرژی معطوف به هدف و طراحی مسیرهای جایگزین برای مقابله با موانع و برنامه ریزی برای رسیدن به هدف دلخواه تعریف کرد که کارکنان می توانند برای رسیدن به یک هدف خاص داشته باشند. امید حالت شناختی است که کارکنان را قادر می سازد که اهداف واقعی اما چالش برانگیز و قابل پیش بینی را تدوین کنند و سپس به آن اهداف از طریق اراده راسخ، انرژی و ادراک کنترل درونی شده دست یابند.

پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز

پرسشنامه سرمایه روانشناختی متداولترین معیار برای ارزیابی سرمایه روانشناختی در محیط کار است. در پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز از ۲۴ سوال به منظور سنجش سرمایه روانشناختی کارکنان با چهار خرده مقیاس خودکارآمدی، امیدواری، تاب آوری و جهت گیری به زندگی استفاده می شود.

برای دانلود این پرسشنامه به همراه راهنمای فارسی، روایی و پایایی و تفسیر آن از لینک زیر استفاده نمایید:

مشاهده مطلب