تست نوار عصب و عضله یا الکترومایوگرافی (Electromyography)، یک تست تشخیصی است که وضعیت سلامت عضلات و سلولهای عصبی که آنها را کنترل میکنند را ارزیابی میکند. این سلولهای عصبی، نورونهای حرکتی نامیده میشوند. آنها سیگنالهای الکتریکی را که باعث انقباض و شلشدگی عضلات میشود، منتقل میکنند. نوار عصب و عضله، این سیگنالها را به نمودار یا اعداد، ترجمه میکنند و به پزشکان در تشخیص کمک میکند.
معمولا پزشک، زمانی که فرد، علائم اختلال عضلانی یا عصبی از خود نشان دهد، دستور انجام تست نوار عصب و عضله میدهد. این علائم شامل خارش، بیحسی یا ضعف بیدلیل در اندامها است. نتایج تست نوار عصب و عضله میتواند به پزشک در تشخیص اختلالات عضلانی، اختلالات عصبی و اختلالاتی که ارتباط بین عصبها و ماهیچهها را تحت تاثیر قرار میدهد، کمک کند. برخی پزشکان ممکن است از نوار عصب و عضله به عنوان معاینه الکتروتشخیصی نام ببرند.
نوار عصب و عضله دو قسمت دارد:
۱- نوار عصب:
در نوار عصب، عصبهای حسی و حرکتی هر کدام جداگانه بررسی میشوند.
برای بررسی عصب حسی، تنه عصب با تحریکات الکتریکی ضعیفی تحریک شده، پاسخ حاصله، به کمک الکترود برداشت کننده از سطح پوست برداشت میشود و نتایج به دست آمده با دادههای نرمال و نیز با نتایج سمت مقابل در صورت سالم بودن، مقایسه میشوند. برای بررسی اعصاب حرکتی، مجددا تنه عصب مشابه عصب حسی تحریک شده، پاسخ ایجاد شده، از سطح عضله مورد نظر برداشت میشود و با دادههای نرمال و نیز سمت مقابل مقایسه میشود.
۲- نوار عضله یا الکترومیوگرافی:
در نوار عضله با استفاده از یک الکترود سوزنی ظریف، فعالیتهای الکتریکی ماهیچه در حالتهای مختلف اعم از استراحت و فعالیت مورد مطالعه قرار میگیرد. نوار عضله نیاز به همکاری کامل بیمار دارد تا در زمان مناسب عضله را منقبض یا شل نماید. هرچه همکاری بیمار بهتر باشد، نوار عضله سریعتر انجام میشود و ناراحتی ناشی از انجام آن به حداقل میرسد.
نوار عصب و عضله در حقیقت ادامه معاینه بالینی بیمار است و پزشک، بعد از اخذ شرح حال و معاینه بالینی دقیق اقدام به انجام آن مینماید.
دلیل استفاده از نوار عصب و عضله
۱- در بیماریهایی مثل دیابت التهاب عصبی به وجود میآید که علائم شبیه به دیسک ایجاد میکند. جراحی دیسک در این حالت نه تنها اثر ندارد بلکه بیماری را بدتر میکند. بررسی نوار عصب و عضله به افتراق این حالات کمک میکند.
۲- تست نوار عصب و عضله علاوه بر محل درگیری عصب، شدت آسیب را نشان میدهد و در تصمیمگیری پزشک در اینکه بیمار را جراحی کند یا میتواند با درمانهای غیرجراحی به درمان ادامه دهد کمک میکند.
۳- یکی از علل شایع مراجعه بیماران به کلینیک درد تست نوار عصب و عضله ابتلا به ضایعات مربوط به دیسک گردن و کمر است. بدون شک نوار عصب و عضله در تشخیص و درمان مشکلات دیسک گردن و کمر کمک میکنند.
در اکثر موارد تست نوار عصب و عضله (EMG , NCV) باید با هم انجام شوند. بطور استثنائی مثلا اگر پزشک تنها بخواهد وجود یا عدم وجود سندرم تونل کارپ را بداند و رد سایر بیماریها مثل درگیری ریشه گردنی را در نظر نگیرد و یا ممنوعیتی برای استفاده از سوزن وجود داشته باشد یا با درخواست پزشک معالج این کار انجام میشود.
در تست نوار عصب و عضله برای گرفتن موج حسی، عصب را در یک محل تحریک کرده و پاسخ را از روی پوست ثبت میکنیم. برای گرفتن موج حرکتی، عصب حرکتی را در یک نقطه تحریک میکنیم و پاسخ از روی عضله ثبت میگردد.
کاربردهای تست نوار عصب و عضله شامل موارد زیر میباشد:
- ضعف عضلات
- بیماریهای عضله از جمله میوپاتی مانند دوشن
- گیرافتادگی عصب در مچ دست (خواب رفتگی انگشتان)
- آسیب اعصاب یا گیرافتادگی اعصاب در بدن مانند گیرافتادگی عصب در کمر مانند دیسک کمر و یا دیسک گردن.
- کمر درد و خصوصا کمر درد دیسک، اختلال عملکرد عصب سیاتیک
- گردن درد دارای انتشار به دست یا همراه با گزگز و مورمور
- درگیری اعصاب ناشی از دیابت
- علت ضعف عضلات دست و پا
بیماریها یا شرایطی که با نوار عصب و عضله قابل بررسی است:
سندرم گیلن باره:
شرایطی که سیستم ایمنی بدن به بخشی از سیستم عصبی محیطی حمله میکند. اولین علائم ممکن است شامل ضعف یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها باشد.
سندرم تونل کارپال:
سندرم تونل کارپال وضعیتی است که در آن عصب مدین، در مجرایی به نام تونل کارپال تحت فشار قرار میگیرد. تونل کارپال در قسمت جلویی مچ دست قرار دارد.
آسیب این عصب و تحت فشار قرار گرفتن آن در این تونل باعث بیحسی، گزگز و دردی تیر کشنده در انگشتان دست (شصت، سبابه و اشاره) میشود.
در این سندرم گاهی کاهش قدرت عضلات انگشتان دست و آتروفی و لاغر شدن عضلات کف دست نیز دیده میشود.بیماری شارکوت-ماری-توث:
یک بیماری عصبی ارثی که اعصاب حرکتی و حسی را تحت تأثیر قرار میدهد. این امر باعث ضعف عضلات اندامهای تحتانی میشود.
بیماری فتق دیسک:
این حالت هنگامی رخ میدهد که غضروف فیبری که دیسکهای مهرههای شما را احاطه کرده است، تجزیه شود.
مرکز هر دیسک، که حاوی ماده ژلاتینی است، به بیرون اجباری است. این فشار را روی عصب نخاعی وارد میکند و باعث درد و آسیب عصب میشود.پلی نوروپاتی مزمن:
این شرایط ناشی از دیابت یا الکلیسم است. علائم ممکن است شامل بیحسی یا سوزن شدن در یک عصب منفرد یا بسیاری از اعصاب به طور هم زمان باشد.
اختلالات عصب سیاتیک:
علل بسیاری برای اختلالات عصب سیاتیک وجود دارد. شایعترین آن یک دیسک نخاعی بیرون زده یا پاره شده است که روی ریشههای عصب سیاتیک فشار وارد میکند. و اغلب موجب درد، سوزن سوزن شدن یا بیحسی در اندام تحتانی میشود که به آن درد سیاتیکی گفته میشود.
خطرات نوار عصب و عضله چیست؟
ولتاژ پالسهای الکتریکی مورد استفاده در طول نوار عصب بسیار کم بوده و خطری برای بیمار ندارد و درد زیادی ایجاد نمیکند.
در نوار عضله، یک سوزن نازک بداخل عضله وارد میشود که با سوزن تزریقات بسیار متفاوت بوده و ناراحتی مختصری ایجاد میکند.
خطرات به وضعیت پزشکی خاص شما بستگی دارد، اگر دستگاه پیس میکر قلب دارید، به پزشک خود بگویید، زیرا ممکن است اقدامات احتیاطی انجام شود.
