مقدمه:
سالمندی پدیده ای جهانی در دنیای امروز به حساب می آید. در کشورهای آسیایی جمعیت سالمندان رو به فزونی است. به موازات افزایش سن متوسط جامعه و گسترش سالمندی و مشکلات متعدد سالمندان، لزوم اصلاح و به سازی محیط زندگی آنان مطرح می گردد. با تغییرات جسمانی، فیزیکی، روانی و اجتماعی اصلاح یا بهسازی محیط برای این افراد الزامی به نظر می رسد. برای رسیدن به کیفیت زندگی بهتر در سالمندان رعایت اصول ارگونومی در محل کار و زندگی آنها لازم و ضروری به نظر می رسد.
تعریف ارگونومی: علم اصلاح و بهینه سازی محیط مشاغل و تجهیزات متناسب با محدودیت ها و قابلیت های انسانی
محدودیت های فیزیکی سالمندان:
- کاهش قدرت بدنی (سالمند حدود ۷۰ درصد توانایی دوره جوانی)
- کاهش شنوایی (آقایان بیشتر، فرد ۶۵ ساله حدود ۳۰ دسی بل کاهش شنوایی)
- کاهش بینایی (کاهش تطابق عدسی چشم و دو برابر شدن Near point در سن ۶۰ سالگی، نیم تا یک متر)
- کاهش تطابق با شب کاری
- کاهش توانائی های ادراکی و تصمیم گیری
- محدود شدن حرکت مفاصل، کاهش خاصیت کشسانی تاندون ها و رباط ها
موقعیت های خطرناک منزل برای سالمندان:
توالت، پله ها، حمام، آشپزخانه، اتاق نشیمن، اتاق خواب
شایع ترین علل حوادث سالمندان در منزل:
- لغزندگی کف
- ناهموار بودن کف
- کمبود نور
- کوچک بودن فضا
- سایر موارد…
نکات ارگونومی در بخش های مختلف خانه
اتاق ها:
- رعایت نظم و پرهیز از شلوغی.
- بجای استفاده از فرش و قالیچه های کوچک از یک فرش بزرگ یا کفپوش استفاده کنیم
- اتاق ها از نور مناسب و کافی در روز وشب برخوردار باشند.
- چیدمان وسایل به صورتی باشد که در مسیر رفت و آمد سالمند قرار نداشته باشد.
- سیم های برق و تلفن در مسیر رفت وآمد سالمندان قرار نگیرد.
- مدل گوشی تلفن قابل استفاده برای سالمند (ترجیحا شماره گیری اتوماتیک) باشد و لیستی از شماره تلفن های مهم جهت دسترسی سالمند باشد
- دما (دمای اتاق ۲۱ درجه سانتی گراد باشد)
- بلندی تخت و صندلی (اندازه بلندی تخت و صندلی حدود ۴۵)
- خیس نبودن کف (خصوصاً کف سرامیکی)
نرده بان و پله ها و پشت بام و حیاط :
- هنگام استفاده از نردبان ها چک کنید پله های نردبان سالم و محکم بوده، موقع بالا رفتن از آن با شیب مناسب و دارای تکیه گاه مناسب و محکم باشد
- از نور کافی و مناسب برخوردار و دسترسی به کلید برق راه پله ها در ابتدا و انتهای آن مسیر باشد.
- دستگیره کمکی برای راه پله ها جهت سالمندان در ارتفاع مناسب روی دیوار نصب گردد.
- ارتفاع و عرض پله ها مناسب و استاندارد (ارتفاع ۱۸ و عرض پله ۳۰ سانتی متر) باشد.
- در صورت مفروش بودن پله ها باید فرش محکم چیده باشد و فاقد پارگی یا برآمدگی باشد
- اطراف پشت بام منازلی که در فصل بهار و تابستان از آن برای استراحت و خوابیدن استفاده می شود حصار مناسب (نرده، دیوارکشی) کشیده شود.
آشپزخانه :
- در محیط و کف آشپزخانه نباید وسایل دست و پاگیر باشد.
- خیس نبودن کف
- بست و شیلنگ گاز مرتبا کنترل و در صورت فرسودگی تعویض گردند.
- دسترسی آسان به شیر فلکه گاز همیشه فراهم باشد
- سماور و قوری در محل مناسب و دور از مسیر رفت و آمد قرار گیرد
- لوازم سنگین تر در طبقات پایین تر قرار گیرد، تا خطر سقوط اجسام بر روی فرد کاهش یابد.
- چهار پایه مناسب و محکم جهت بالا رفتن و برداشتن لوازم از کمد و طبقات بالایی لحاظ گردد.
- نور کافی و چیدمان مناسب آشپزخانه جهت سهولت دسترسی سالمند لحاظ گردد.
مشکلات شایع ارگونومیک در توالت و حمام برای سالمندان:
توصیه های کاربردی:
- در شرایطی که سالمند با عصا و یا صندلی چرخ دار در خانه حرکت می کند، چیدمان لوازم دکوراسیونی و کاربردی باید به گونه ای صورت گیرد که همواره مسیر عبور و مرور او باز باشد. در ضمن متناسب بودن ارتفاع لوازم ثابت مانند کابینت های دیواری، اجاق گاز، کاسه ظرفشویی و دستشویی به خصوص برای آن دسته از سالمندانی که بر روی صندلی چرخ دار هستند، از جمله اقدامات ضروری و مورد نیاز خانه آنها است.
- محیط زندگی سالمند می بایست از نور کافی به هنگام روز و شب برخوردار باشد. زندگی در خانه ای با پنجره های آفتاب گیر از جمله ویژگی های لازم برای محل سکونت او است زیرا سالمندان به جهت وضعیت جسمانی شان نسبت به دیگر افراد کمتر از خانه خارج می شوند و در نتیجه می بایست ویتامین D حاصل از اشعه خورشید به طریق دیگری در بدن آنها تامین گردد.
- در کنار تختخواب سالمند چراغی قرار داده و یا آنکه کلیدی برای روشن و خاموش کردن چراغ اتاق در فاصله ۳۰ سانتی متری از تخت خواب به دیوار نصب کنید. با این کار سالمند جهت خاموش و روشن کردن چراغ اتاق نیاز نیست از تختخواب پایین آمده و مسافتی را در تاریکی طی کند.
- در میان کفپوش های سخت، سرامیک از جمله خطرناک ترین برای محل زندگی افراد سالمند محسوب می شود زیرا با ریخته شدن تنها چند قطره آب بر روی سطح آن احتمال افتادن بر روی زمین هر فردی به خصوص سالمندان ناتوان در شرایط پا برهنه بودن بسیار زیاد است. لذا همواره به سالمندان توصیه می شود در چنین موقعیتی حتماً از دمپایی با کف لاستیکی استفاده کنند.
- رنگ های مورد استفاده در دکوراسیون فضای زندگی سالمند می بایست شاد، امیدوارکننده و انرژی بخش باشند. از آنجا که کهولت سنی، عوارض روحی را نیز به همراه دارد در محیط زندگی سالمند از رنگ های شاد در قالب پرده، رومبلی، روتختی و ملحفه استفاده کنید.
- اگر سالمندتان از سلامت کافی جهت راه رفتن برخوردار نبوده و یا مشکل سرگیجه در تعادل او خللی ایجاد می کند، در مسیر بیشترین رفت و آمد او دستگیره های محکمی به دیوار نصب کنید تا به هنگام راه رفتن در آن مسیرها، دستگیره ها کمکی برای حفظ تعادل او باشند
منبع: https://acgih.ir
